Bylica piołun - fakty, mity i legendy
Pierwsze skojarzenie gdy słyszycie “piołun”? “GORZKIE”. To prawda, jednak jest wiele powodów aby przyjrzeć się bliżej bylicy piołun. Po łacinie to Artemisia absinthium L., jednak w różnych rejonach Polski ziele to jest nazywane na różne sposoby. Występuje jako piołun, absynt, bielica/bilica piołun, wermut czy psia ruta. To wieloletnia roślina zielna, naturalnie występuje na półkuli północnej, jednak w różne rejony świata została zawleczona.
W ziołolecznictwie zaczęła być stosowana dość dawno, bo w starożytnym Egipcie, a jej właściwości są bardzo zróżnicowane. Jednak dlaczego należy zachować ostrożność przy zażywaniu bylicy?
To on budzi trwogę…
W zielu bylicy znajdziemy olejek eteryczny, którego zwykle jest ok. 1%, ale zdarza się że i 1,7%. Olejek ten obfituje w wiele substancji bioaktywnych. Są to między innymi:
- różne frakcje tujonu,
- pinen, kamfen, mircen czy thujyl,
- azuleny w różnych konfiguracjach (m. in. chamazulen),
- epoksyocymeny,
- gorycze: absyntyna, artabsyna, artemetyna, arabsyna i artabina (znane również pod innymi nazwami),
- flawonoidy, karotenoidy i fitosterole,
- garbniki, kwas pipekolikowy, witamina C i potas.
Ta, przyznacie sami, dość egzotyczna kompozycja sama w sobie podejrzana o nic nie jest, poza jednym jej składnikiem. Tujon jest substancją toksyczną, która po przyjęciu odpowiedniej dawki prowadzi do drgawek, utraty przytomności splątania oraz innych objawów psychiatrycznych i neurologicznych. Dotyczy to nie tylko ludzi, ale i zwierząt, które spożyłyby np. paszę z dodatkiem bylicy piołun. Co ciekawe, również mleko czy mięso takich zwierząt będzie gorzkie. Jaki jest zatem pożytek z takiej rośliny?
Na co pomoże Artemisia?
Natura, również ta ludzka, jest czasem przewrotna, i właśnie dzięki tujonowi i innym niezwykłym związkom bylica piołun ma szerokie zastosowanie w ziołolecznictwie:
- pobudza wydzielanie soków żołądkowych, poprawia trawienie,
- działa silnie przeciwzapalnie i odkażająco, antybakteryjnie, ale i antynowotworowo i cytotoksycznie,
- obniża gorączkę,
- hamuje rozwój gronkowców, paciorkowców, drożdżaków i laseczek beztlenowych, przez co wspomaga leczenie chorób skórnych,
- jest środkiem przeciwrobaczym i antypierwotniakowym. W postaci odwaru zwalcza np. wszy i świerzbowce, natomiast napar w postaci lewatywy jest skuteczny w przypadku owsicy czy glistnicy,
- u niektórych chorych na astmę przebywanie w okolicach które porasta piołun łagodzi duszność.
Pamiętać należy, że o dawce przy stosowaniu wewnętrznym powinien zdecydować lekarz.
Piołun nie dla każdego
Ze względu na toksyczne właściwości tujonu nie wolno stosować piołunu w ciąży i podczas laktacji. Przeciwwskazaniem są również wszelkie ostre stany zapalne przewodu pokarmowego, takie jak np. zapalenie wyrostka robaczkowego czy hemoroidy.
Czy to wszystko do czego przyda się bylica piołun?
Roślina ta ma również wiele “pozamedycznych” zastosowań. W niektórych rejonach świata (Maroko, Egipt) bywa używana jako przyprawa. Wykorzystuje się ją do aromatyzowania win typu wermut czy wyrobu absyntu. Alkohol ten był przez pewien czas zakazany w wielu krajach, ponieważ podejrzewano go o wywoływanie “absyntyzmu” czyli stanu z charakterystycznymi objawami psychotycznymi, halucynacjami czy odrętwieniem. Przeprowadzono jednak badania, które dowiodły, że absyntyzm był w rzeczywistości prawdopodobnie zwykłym upojeniem, ponieważ stężenie tujonu w badanych próbkach alkoholu było niższe od toksycznego. Zakaz zniesiono, jednak w wielu krajach dopuszcza się stężenie tujonu w absyncie do 35 mg/l.
To jednak nie jedyna możliwość wykorzystania psiej ruty. Ziele odstrasza dokuczliwe owady i pajęczaki: szkodniki zbóż, mole odzieżowe, pchły, pluskwy czy roztocza. Napar z piołunu sprawnie usuwa tłuszcze, oleje i smary z rąk, pomimo że nie zawiera saponin. Dawniej roślina ta była wykorzystywana do barwienia tkanin czy jako dodatek do wiązanek czy bukietów.
Jak widać, warto docenić bylicę piołun, bo to roślina na swój sposób niezwykła i mało popularna, a szkoda.
E. C.
