Mniszek lekarski - pospolity chwast czy wartościowa roślina?
Któż z nas nie zna tej rośliny… Bywa, że jest znienawidzona (szczególnie przez właścicieli trawników), a czasem wręcz przeciwnie. Istnieje spore grono “fanów” mniszka, którzy wraz z pierwszymi dodatnimi temperaturami wyglądają charakterystycznych listków, a później żółtych kwiatuszków… Co on w sobie takiego ma, że budzi tak skrajne emocje?
Pospolity czy lekarski? Jaki naprawdę jest mniszek?
Tak, mniszek niejedno ma imię, a dokładniej wiele mniszków kryje się pod tą nazwą. Nie wnikając w zawiłości taksonomiczne, przyjęło się dla naszego bohatera miano mniszek lekarski (Taraxacum officinale F.H. Wiggers coll.) lub pospolity. Ma on bardzo wiele korzystnych walorów (o których za chwilę), toteż chcąc określić go jednym słowem, wypada powiedzieć jedynie “wszechstronny”.
Z jakich części mniszka można czerpać korzyść?
Przyglądając się uważnie tej roślinie, dość szybko okaże się, że niemal każdy jej fragment można wykorzystać tak, żeby wyszedł nam na zdrowie:
- korzeń mniszka od lat stosowany jest wspierająco przy wielu dolegliwościach, np. wątroby i dróg żółciowych, problemach trawiennych, schorzeniach układu moczowego, a nawet początkach cukrzycy, awitaminozy czy antynowotworowo. Jest również cenionym prebiotykiem, zalecanym w ogólnym osłabieniu, wyniszczeniu, anemii czy białaczce. Badania naukowe potwierdzają, że może on mieć właściwości przeciwnowotworowe; wykazuje bowiem w testach działanie hamujące wzrost komórek raka piersi i skraca żywotność komórek nowotworowych wątroby;
- liść mniszka pomaga oczyścić krew z toksyn i ułatwia pozbycie się toksyn przez wątrobę, wykazuje również działanie przeciwmiażdżycowe, hepatoprotekcyjne, oraz zapobiega kamicy żółciowej; świeże listki z powodzeniem zastąpić mogą zieloną sałatę.
- kwiaty tej rośliny są cennym pożytkiem dla pszczół. Nie należy jednak miodu mniszkowego mylić z syropem z mniszka, który wytwarzany jest przez człowieka z różnych części tej rośliny. Kwiaty mniszka mają również wpływ na regulację cykli miesiączkowych i przynoszą ulgę przy PMS;
- sok mleczny ze świeżej rośliny stosowany bywał jako panaceum na wszelkiego rodzaju brodawki;
- marynowane, młodziutkie pączki mniszka są przez lokalnych koneserów traktowane jako substytut kaparów i podobno nie ustępują im w smaku.
Co takiego ma w sobie mniszek lekarski, że jest taki wyjątkowy?
Związki bioaktywne występujące w mniszku tworzą unikalną kompozycję, która sprawia, że jego działanie jest niemal niepowtarzalne. Znajdziemy w nim:
- laktony seskwiterpenowe (np. kwas taraksowy zwany mniszkowym, tetrahydrorydentynę B czy ainsliozyd);
- związki terpenowe (taraksol, arnidiol czy taraksasterole);
- fitosterole (beta-sitosterol czy stigmasterol);
- węglowodany (fruktoza i inulina);
- żywice, gumy, pektyny;
- karotenoidy (karoten, luteina, wiolaksantyna);
- związki fenolowe - glikozydy i kwasy;
- sole mineralne - potasu fosforu, żelaza i manganu, a także witaminy z grupy B i wit. C;
- flawonoidy, kumaryny i cholinę;
- związki kauczukowe.
Jak stosować mniszek lekarski, aby jak najbardziej skorzystać?
Roślinę tą można zarówno wykorzystywać jak i konserwować na różne sposoby. Bardzo popularną formą, pozwalającą też na wiele sposobów wykorzystać później mniszek, jest suszenie. Zarówno z liści jak i drobno ciętych czy mielonych korzeni można przygotować napar, natomiast korzeń cięty, w większych kawałkach jest świetnym surowcem do wywarów, wyciągów wodnych i alkoholowych.
Wszystkie te preparaty wykazują działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie, normalizują rytm wypróżnień oraz poziom cukru we krwi. Pobudzają wydzielanie soków trawiennych żołądka i trzustki, oraz enzymów jelitowych.
O tym, jak niezwykłą rośliną jest mniszek lekarski niech świadczy fakt, że jest on jedną z trzech znanych nam roślin (poza gwajulą srebrzystą i kauczukowcem), która naturalnie syntetyzuje dobrej jakości kauczuk. W związku z tym trwają badania nad wykorzystaniem mniszka do… produkcji opon samochodowych! Póki co, zachęcam do skorzystania z dobrodziejstwa prozdrowotnego tej rośliny :)
E. C.
źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Mniszek_pospolity
https://rozanski.li/385/taraxacum-mniszek-w-fitoterapii-w-swietle-wsplczesnych-badan-mniszek-a-nowotwory-i-wirusy-czyzby-sprzyjal/
https://www.ekologia.pl/styl-zycia/ciekawostki/opony-z-mniszka-lekarskiego,20303.html
https://dietetycy.org.pl/mniszek-lekarski-cudze-chwalicie-swego-chwasta-nie-znacie/
