Dobroci wprost z ula… Część I - miód i propolis
Już w przedszkolu dzieci dowiadują się, że krowa daje mleko, a pszczoła miodek. Wstyd się przyznać, ale z taką wiedzą na temat pszczół i miodu wielu z nas pozostaje przez wiele, wiele lat. Pominę tu fenomen rodziny pszczelej i jej funkcjonowania jako społeczności, bo na ten temat powstała niejedna praca naukowa i nie na tym chciałam się dziś skupić. Czy miód to wszystko czym raczą nas te owady? Jak powstaje miód? Czy to faktycznie sam cukier, tyle że w innej postaci? Wreszcie - co tak naprawdę miód ma wspólnego z odpornością i czy tylko na niego warto zwrócić uwagę?
Miodowe ABC
Miód powstaje z nektaru kwiatów, które są odwiedzane przez pszczoły i jest ich najbardziej podstawowym pokarmem. Owad transportując zebrany nektar do ula nasyca go enzymami, które pochodzą z gruczołów gardzielowych. Enzymy te działają bakteriobójczo i bakteriostatycznie, dodatkowo mieszanina ta wzbogacana jest o lizozym - związek, który poddaje rozkładowi ściany komórkowe bakterii. Tak więc na skład i właściwości miodu składają się:
- składniki biologicznie czynne zawarte w nektarze,
- skład soków trawiennych pszczół,
- efekt przemian chemicznych, jakie zachodzą w nektarze pod wpływem wydzielin owada.
Co znajdziemy w miodzie?
- minerały (potas, wapń, żelazo, magnez, cynk, miedź czy mangan),
- witaminy (A, C, P, wit. z grupy B w tym wit. B4 - cholina),
- cukry proste (głównie glukoza i fruktoza),
- flawonoidy, aminokwasy, kwasy organiczne, polifenole, apidycynę, inhibinę, rutynę, acetylocholinę.
Warto pamiętać, że im miód ciemniejszy, tym bardziej zasobny w wartości prozdrowotne. Jakie są zatem te właściwości?
- miód działa antybiotycznie, przeciwzapalnie,
- wzmacnia odporność,
- łagodzi podrażnienia błon śluzowych, przyspiesza gojenie,
- dzięki zawartości antyoksydantów wykazuje działanie przeciwwolnorodnikowe,
- wspomaga działanie układu pokarmowego, pomaga zwalczyć stany zapalne,
- obniża ciśnienie krwi, przeciwdziała miażdżycy,
- pomaga zadbać o dobrą kondycję skóry.
Kiedy pszczoły “wciskają kit”...
Tak, to nie żart. Otóż pszczoły mają w ulu wysoko zawieszoną poprzeczkę, jeśli chodzi o standardy sanitarne. Aby ul uszczelnić i zabezpieczyć przed wnikaniem i rozwijaniem się w nim różnych niepożądanych drobnoustrojów, przygotowują właśnie kit pszczeli zwany czasem propolisem. Jest on wytwarzany z różnorodnych żywic i wydzielin roślinnych, głównie pąków drzew, zarówno liściastych jak i iglastych.
W propolisie znajdziemy mnóstwo interesujących związków:
- kwasy organiczne
- flawonoidy
- związki terpenowe
- alkohole
- sole mineralne
- witaminy
- enzymy
Wymieniłam je bardzo ogólnie, ponieważ dokładny skład jest ściśle uzależniony od tego z jakich roślin pochodzą żywice.
Samego kitu pszczelego się nie spożywa, natomiast ekstrakt z propolisu (zwanego również propolisem lub kroplami propolisowymi) ma wiele cennych właściwości:
- wzmacnia odporność działając na kilku płaszczyznach: zwalcza bakterie i wirusy oddziałując bezpośrednio na nie; pobudza nasz układ odpornościowy sprawiając że organizm lepiej broni się przed infekcją; spowalnia syntezę hormonów stanu zapalnego - prostaglandyn,
- ma działanie antyoksydacyjne dzięki flawonoidom,
- ochronnie działa na układ sercowo-naczyniowy,
- zapobiega nowotworom, a w niektórych przypadkach wręcz niszczy komórki rakowe (rak piersi, płuc, czerniak),
- poprzez stymulację syntezy kolagenu korzystnie wpływa na tempo gojenia się ran,
- korzystnie działa na kondycję mikroflory jelitowej, a tym samym wspiera dobre zdrowie jelit,
- ogranicza rozwój bakterii w jamie ustnej - roztwór może być stosowany jako płukanka do ust.
Dodać należy, że właściwości wyciągu są tak silne, że przyjmuje się niewielkie ilości płynu (kilkanaście - kilkadziesiąt kropli), po rozcieńczeniu.
Czy dla każdego produkty pszczele?
Miodu nie powinno się podawać dzieciom poniżej 1 roku życia. Rzadko, ale zdarza się że miód powoduje alergię, ponadto istnieje ryzyko, że w miodzie mogą znaleźć się przetrwalniki bakterii z rodzaju Clostridium. U małych dzieci, u których naturalna flora bakteryjna jelit nie jest jeszcze należycie wykształcona, bakterie te mogą być niebezpieczne.
Wyciągu alkoholowego z propolisu nie stosuje się zewnętrznie, tym bardziej na otwarte rany.
Osoby z alergią na pyłki roślin powinny dobrze przemyśleć decyzję o kuracji pyłkiem czy pierzgą, gdyż mogą się u nich pojawić nieprzyjemne skutki uboczne.
Zawsze pamiętajmy, że miodu i produktów pszczelich nie należy podgrzewać powyżej 45oC. W wyższej temperaturze tracą one większość dobroczynnych właściwości.
E. C.
źródła:
https://dietetycy.org.pl/propolis/
https://dietetycy.org.pl/dlaczego-warto-jesc-miod-prozdrowotne-wlasciwosci-miodu/
Różańska M., (2017). Super żywność czyli superfoods po polsku. Kraków: Zdrowe Zdrowie
https://dietetycy.org.pl/miod-antybiotyk/
https://www.pasiekaprostozula.pl/ciekawostki/
